- გამარჯობა ქალბატონო ნათია, გილოცავთ შობა-ახალ წელს და მადლობას მოგახსენებთ ინტერვიუსათვის.
- მოგესალმებით.
- დეკემბერში პარლამენტმა 2024-2026 წლების ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებები დაამტკიცა. როგორი იქნება ინფლაციის მიზნობრივი მაჩვენებელი მომავალ წელს. ასევე, მონეტარული პოლიტიკის ის ძირითადი ინსტრუმენტები, რომლებსაც ეროვნული ბანკი ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის გატარებისას გამოიყენებს?
საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული ფულად-საკრედიტო და სავალუტო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულების დადგენილებით, ინფლაციის მიზნრობივი მაჩვენებელი 3%-ით განისაზღვრა.
საშუალოვადიან პერიოდში ინფლაციის მიზნობრივი მაჩვენებლის მისაღწევად საქართველოს ეროვნული ბანკის ძირითადი ინსტრუმენტი კვლავ მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი იქნება. მოგეხსენებათ, მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის ცვლილების შესახებ გადაწყვეტილება მაკროეკონომიკური გარემოს გაანალიზების, ფინანსურ ბაზრებზე არსებული ვითარების განხილვის, ინფლაციის დინამიკის პროგნოზირების, ინფლაციაზე მოქმედი მაკროეკონომიკური რისკებისა და ინფლაციის მოლოდინების შეფასების შედეგად მიიღება. იმ შემთხვევაში, თუ ინფლაციის პროგნოზი მის მიზნობრივ მაჩვენებელს აღემატება, მონეტარული პოლიტიკა გამკაცრდება, მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი გაიზრდება. იმ შემთხვევაში კი, თუ ინფლაციის პროგნოზი მიზნობრივ დონეს ჩამორჩება, მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი შემცირდება.
- როგორი იქნება სებ-ის პოლიტიკა ინფლაციის თარგეთირების პოლიტიკის, საერთაშორისო რეზერვების ეფექტური და გონივრული მართვის ნაწილში? ინფლაციის პროგნოზები და ტენდენციები?
სებ-ი აგრძელებს ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმს, რომელიც ყველაზე თანამედროვე დარელევანტური რეჟიმია საქართველოსთვის.
მას მერე, რაც ქვეყნები ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმზე გადავიდნენ, საშუალოდ, ინფლაციის დონე მნიშვნელოვნად შემცირდა. ანალოგიურად, საქართველოშიც, 2009 წლიდან დღემდე - მას შემდეგ, რაც საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა ინფლაციის თარგეთირების რეჟიმი შემოიღო, წლიური ინფლაცია საშუალოდ 4.5 პროცენტს შეადგენს. მანამდე, 1996-2008 წლებში ინფლაცია საშუალოდ 10.2 პროცენტი იყო.
ინფლაციის თარგეთირებასთან ერთად, მნიშვნელოვანია მცურავი გაცვლითი კურსის რეჟიმის არსებობა, რაც საქართველოსთვის ოპტიმალური სავალუტო რეჟიმია. ასეთ პირობებში, სავალუტო ინტერვენციებს ნაკლებად მიმართავენ. თუმცა, გარკვეული მიზნების მისაღწევად, სავალუტო ინტერვენციები, რიგ შემთხვევებში, მცურავი გაცვლითი კურსის რეჟიმის პირობებშიც გამოიყენება. სავალუტო ინტერვენციების მიზანია ბაზარზე ჭარბი მერყეობის შემცირება ან/და სავალუტო რეზერვების ადეკვატურ დონეზე შენარჩუნება. 2023 წელს ეროვნული ბანკი რეზერვების შევსების მიზნით აქტიურად იყენებდა ინტერვენციებს. წმინდა შესყიდვამ გასულ წელს დაახლოებით 1.3 მილიარდი დოლარი შეადგინა.
სებ-ის მიერ დროულად და საკმარისად გამკაცრებული პოლიტიკის შედეგად, 2023 წლის დასაწყისიდან ინფლაცია მიზნობრივ მაჩვენებელთან შედარებით საკმაოდ დაბალ დონეზე ნარჩუნდება. დეკემბერში ინფლაცია 0.4%-ს შეადგენდა. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ მცირდება საბაზო და ადგილობრივი ინფლაციაც. გამკაცრებულ პოლიტიკასთან ერთად, დაბალ ინფლაციას ფასებზე საგარეო შოკების ზეწოლის განეიტრალება განაპირობებს. სებ-ს პროგნოზით, ინფლაცია მომავალი რამდენიმე თვე კვლავ მიზნობრივ, 3%-იან, მაჩვენებელზე დაბლა შენარჩუნდება, შემდგომ, ძირითადად საბაზო ეფექტის გავლენით, თანდათან მოიმატებს და 3 პროცენტიან მაჩვენებელთან ახლოს დასტაბილურდება.
- გააგრძელებს თუ არა საქართველოს ეროვნული ბანკი მკაცრი მონეტარული პოლიტიკიდან გამოსვლას 2024 წელს?
მოკლევადიან ჰორიზონტზე მოსალოდნელია, რომ ინფლაცია დაბალ დონეზე შენარჩუნდება, რაც ძირითადად განპირობებულია წინა თვეებში რეალიზებული მოსალოდნელზე დაბალი ინფლაციით, სურსათის საერთაშორისო ფასების ნორმალიზაციისა და გამყარებული გაცვლითი კურსის ფონზე. აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ ელექტროენერგიაზე ტარიფების დაანონსებული შემცირება წლის განმავლობაში ინფლაციის დონეზე ასევე კლების მიმართულებით იმოქმედებს. მიუხედავად ამისა, მე-2 კვარტლიდან, დიდწილად წინა წლის საბაზო ეფექტის გამო, ინფლაცია მიზნობრივ დონეს გადააჭარბებს (თუმცა, სავარაუდოდ, იმაზე ნაკლებად, ვიდრე შარშან მოველოდით) და მიზნობრივი 3%-ის გარშემო წლის ბოლოსკენ დასტაბილურდება. მთლიანობაში, 2024 წლის საშუალო ინფლაცია მიზნობრივი 3%-ის ფარგლებში იქნება.
როგორც არაერთხელ აღგვინიშნავს, მიმდინარე გლობალური და ლოკალური ვითარებიდან გამომდინარე, მაკროეკონომიკური პროგნოზები მაღალი გაურკვევლობებით ხასიათდება. შესაბამისად, მონეტარული პოლიტიკის შესახებ გადაწყვეტილებების მიღებისას მხედველობაში მიიღება რისკებიც. კერძოდ, ეკონომიკის პოტენციალის მატების მიუხედავად, კვლავ საყურადღებოა, მაღალი ეკონომიკური ზრდის ფონზე, ძლიერი შიდა მოთხოვნიდან მომდინარე ინფლაციური წნეხი და, ასევე, იმპორტირებული ინფლაციის ზრდის რისკები. გარდა ამისა, არსებული გეოპოლიტიკური ვითარების ფონზე, მაღალი გაურკვევლობით ხასიათდება საერთაშორისო სასაქონლო პროდუქტებისა (ნავთობი) და ტრანსპორტირების ფასების ირგვლივ არსებული მოლოდინები. შესაბამისად, მიმდინარე ეტაპზე, ოპტიმალურად მიგვაჩნია მონეტარული პოლიტიკის შერბილების ზომიერი ტემპის შენარჩუნება. ცხადია ესაა დღევანდელი მოლოდინი და არა დაპირება ჩვენს მომავალ გადაწყვეტილებებზე. გრძელვადიან პერიოდში კი, ინფლაციური რისკების სრულად განეიტრალების შემდეგ, სებ-ი პოლიტიკის განაკვეთის მის ნეიტრალურ დონესთან (დაახლოებით 7%) დაახლოებას მოიაზრებს, ცხადია თუ დამატებითი შოკები არ რეალიზდა. კიდევ ერთხელ ცალსახად უნდა აღინიშნოს, რომ რეფინანსირების განაკვეთს საპროგნოზო ტრაექტორია დაპირება არ არის და მიმდინარე პერიოდში არსებული მაკროეკონომიკური მონაცემებისა და რისკების შესაბამისია.
- ზოგადად როგორია თქვენი ხედვა და პროგნოზი ლარის კურსთან დაკავშირებით?
მოგეხსენებათ, საქართველოში, როგორც მცირე ზომის ღია ეკონომიკის ქვეყანაში, მცურავი გაცვლითი კურსის რეჟიმი მოქმედებს. ამ რეჟიმის დროს, გაცვლითი კურსი საშუალოვადიან პერიოდში ბაზრის მოთხოვნა-მიწოდებისა და, შესაბამისად, მაკროეკონომიკური ფუნდამენტური ფაქტორების საფუძველზე ყალიბდება. მოკლევადიან პერიოდში კი სავალუტო კურსის დამატებითი მერყეობები ბუნებრივი მოვლენაა.
სხვაგვარად რომ ვთქვათ, საშუალოვადიან პერიოდში გაცვლითი კურსი ისეთი მაკროეკონომიკური ფუნდამენტური ფაქტორების საფუძველზე ყალიბდება, როგორებიცაა საგარეო შემოდინებები და გადინებები: საქონლის ექსპორტ-იმპორტი, ტურისტული შემოსავლები და გასავლები, ფულად გზავნილებს უცხოეთიდან საქართველოში. საგარეო შემოდინებების მხრივ, როგორც ველოდით, გარკვეული ნორმალიზება ხდება, შემოდინებების ზრდის ტემპი ნელდება და ფულად გზავნილებში ბოლო რამდენიმე თვეა კლებაც სახეზეა. ეს მოსალოდნელიც იყო, რადგანაც შარშან გვქონდა მიგრაციის ეფექტი, რაც დროებითი და ამოწურავდი იყო. თუმცა შემოდინებების ნორმალიზებას, იმპორტის კლებადი ტენდენცია აბალანსებს, რაც ერთი მხრივ საერთაშორისო ბაზრებზე შემცირებული ფასების ასახვაა. ხოლო მეორე მხრივ, საქართველოში დაბალი ინფლაციის ფონზე, მაშინ როცა გლობალურად ინფლაცია კვლავ მაღალია მომხმარებლებს ადგილობრივი წარმოების პროდუქტებზე გადართვისკენ უბიძგებს. საბოლოოდ, მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტი 2023 წელსაც კვლავ დაბალ დონეზე ნარჩუნდება და კურსის საშულოვადიან სტაბილურობას უწყობს ხელს.
გარდა ამისა, კურსის მოკლევადიანი ფორმირება მნიშვნელოვანწილად მოლოდინებზეა დამოკიდებული, თუ რა განწყობა აქვთ ბაზრის მონაწილეებს, ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს, კურსის ცვლილებასთან დაკავშირებით.
აქედან გამომდინარე, მცურავი გაცვლითი კურსის პირობებში, კურსის სამომავლო ცვლილების პროგნოზირება პრაქტიკულად შეუძლებელია.
რაც შეეხება დღევანდელ სიტუაციას, ფუნდამენტური მაკროეკონომიკური ფაქტორები, როგორიცაა მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტი, გაუმჯობესებული რჩება, რაც ლარის კურსის სტაბილურობის ხელშემწყობია.
- საბანკო სექტორში არსებული ტენდენციები, მართალია საბანკო წელი ჯერ არ დასრულებულა თუმცა, საინტერესოა როგორი მაჩვენებლებით დაასრულა სექტორმა 2023 წელი. აღსანიშნავია ბანკების მოგება, რომელიც მზარდი ტენდეციით ხასიათდებოდა.
2023 წელს, საბანკო სექტორმა სრულად აღიდგინა პანდემიისას გამოყენებული ბუფერები და წელი კაპიტალის და ლიკვიდობის ჯანსაღი მაჩვენებლებით დაასრულა. გაუმჯობესებულია აქტივების ხარისხიც, უმოქმედო სესხების დონე ბოლო ათწლეულების მინიმუმზეა. შემცირებული საკრედიტო დანაკარგების ფონზე, 2023 წელი ბანკებისთვის კვლავ პოზიტიური იყო მომგებიანობის კუთხით. გაუმჯობესებული ფინანსური მაჩვენებლების გათვალისწინებით, გაზრდილია საბანკო სექტორის მდგრადობა შოკების მიმართ და გაუმჯობესებულია ინტერაქტიული სტრეს ტესტის შედეგებიც. საკრედიტო აქტივობა მდგრად დონეზე ნარჩუნდება და ეტაპობრივად იხურება სესხების მშპ-სთან ფარდობის უარყოფითი მაჩვენებელი. სესხის ზრდის ძირითადი კონტრიბუტორი ბიზნეს დაკრედიტებაა, რაც ხელს უწყობს ჩვენი ეკონომიკის პროდუქტიულობის ზრდას.
- როგორი ტენდენციებია საბანკო სექტორში სესხებზე საპროცენტო განაკვეთის ცვლილების მხრივ და როგორ ზემოქმედებს მასზე მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის ცვლილება?
ლარის სესხების საპროცენტო განაკეთებზე კლებადი, ხოლო უცხოური ვალუტის სესხების საპროცენტო განაკვეთზე ზრდადი ტენდენციაა, რაც საქართველოს ეროვნული ბანკი ბოლო პერიოდის მონეტარული პოლიტიკისა და გლობალურად გამკაცრებული ფინანსური პირობების ასახვაა.
კერძოდ, საქართველოში მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთის შემცირება საბაზრო საპროცენტო განაკვეთებს ამცირებს, რაც თავისთავად დაკრედიტების ხელშემწყობია. ყველაზე ძლიერი გადაცემა რეფინანსირების განაკვეთს სწორედ იპოთეკურ სესხებზე აქვს, რადგანაც იპოთეკური სესხები ძირითადად ცვლადგანაკვეთიანია და პირდაპირ არის დაკავშირებული მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთთან. იქიდან გამომდინარე, რომ ინფლაცია მიზნობრივ დონეზე დაბალია და, ჩვენი პროგნოზით, ინფლაცია საშუალოვადიან პერიოდშიც მიზნობრივ 3%-თან ახლოს შენარჩუნდება, გასულ წელს მკაცრი მონატრული პოლიტიკიდან ეტაპობრივი გამოსვლა დავიწყეთ. მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი 11%-დან 9.5%-მდე შემცირდა, რაც აისახა ლარის იპოთეკურ სესხებზე. გლობალურად კვლავ მაღალი ინფლაციური რისკებიდან გამომდინარე, ფრთხილ პოლიტიკას ვირჩევთ და მიმდინარე წელს, თუკი შემცირება მოხდა, მცირე ბიჯებით გავაგრძელებთ განაკვეთის შემცირებას. სხვა თანაბარ პირობებში, მონეტარული პოლიტიკის ნორმალიზება ნელი ტემპით გაგრძელდება, და საშუალოვადიან პერიოდში განაკვეთი მის ნეიტრალურ დონეს 7%-ს ნელა დაუახლოვდება. შესაბამისად, დიდი ალბათობით მოსალოდნელია, რომ ლარის სესხების საპროცენტო განაკვეთებზე კლებადი ტენდენცია 2024-შიც გაგრძელდება.
რაც შეეხება, უცხოური ვალუტის საპროცენტო განაკვეთებს, გლობალურად მაღალი ინფლაციიდან გამომდინარე, განვითარებული ქვეყნების ცენტრალურმა ბანკებმა პოლიტიკის განაკვეთი გაზარდეს, რაც ჩვენთანაც უცხოური ვალუტის საპროცენტო განაკვეთს ზრდიდა და პოლიტიკის გამკაცრების ეფექტი ქონდა. ამ ეტაპზე, ისეთი წამყვანი ცენტრალური ბანკები როგორებიცაა ფედი და ევროპის ცენტრალური ბანკი, პოლიტიკის განაკვეთის უფრო მეტ ზრდას არ მოიაზრებენ და, შესაბამისად, ჩვენთანაც მოსალოდნელია, რომ უცხოური ვალუტის სესხებზე საპროცენტო განკვეთები დიდად აღარ გაიზრდება. თუმცა, წამყვანი ცენტრალური ბანკები მათი განაკვეთების შემცირებასაც არ ჩქარობენ ამ ეტაპზე.
- აუცილებლად მინდა შევეხოთ ისეთ სტატისტიკურ მონაცემებს როგორებიცაა საქართველოს საგადასახდელო ბალანსი, საერთაშორისო საინვესტიციო პოზიცია და საგარეო ვალი. როგორია ეს მაჩვენებლების წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით?
2023 წლის მე-3 კვარტალის მონაცემებით, საგადასახდელო ბალანსის მიმდინარე ანგარიში პროფიციტური იყო, რაც დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში უკვე მესამედ დაფიქსირდა. მიმდინარე ანგარიშის პროფიციტმა 164 მლნ აშშ დოლარს მიაღწია და კვარტალური მშპ-ს 2% შეადგინა, ხოლო წინა წლის ანალოგიურ პერიოდში პროფიციტი 335 მლნ აშშ დოლარი იყო (კვარტალური მშპ-ს 4.8%). მიმდინარე ანგარიშის პროფიციტი საქონლის იმპორტის მხოლოდ ზომიერმა ზრდამ და ისეთმა მაღალმა საგარეო შემოდინებებმა განაპირობა, როგორიცაა საქონლის ექსპორტი, ფულადი გზავნილები და საერთაშორისო მოგზაურობიდან შემოსავლები.
აღნიშნულის მიუხედავად, წმინდა საერთაშორისო საინვესტიციო პოზიცია უარყოფითია, რაც წინა წლებში აღებული საგარეო ვალის ასახვაა. საგარეო ვალის დაგროვებას კი, თავის მხრივ, მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტი იწვევს, რაც წინა წლებში საკმაოდ მაღალი იყო. მე-3 კვარტალის მონაცემებით, საინვესტიციო პოზიციამ 29 მლრდ აშშ დოლარს მიაღწია, რაც მშპ-ს 99%-ს გაუტოლდა. ამავე პერიოდში, უარყოფითმა საინვესტიციო პოზიციამ წლიურად 10.4%-ით მოიმატა.
მე-3 კვარტალის მონაცემებით, საგარეო ვალმა 23.4 მლრდ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წლიურად 5.4%-ით არის გაზრდილი. აღსანიშნავია, რომ წლიურად საგარეო ვალის მშპ-თან ფარდობა (ბოლო 4 კვარტალის მიხედვით) 95%-დან 79%-მდე შემცირდა, რაც მაღალმა ეკონომიკურმა ზრდამ და, ასევე, გაცვლითი კურსის ეფექტმა, განაპირობა.
- რა მნიშვნელოვანი რეგულაციები განახორციელა ეროვნულმა ბანკმა 2023 წელს და რით ხსნის ცენტრალური ბანკი რეგულაციების შემსუბუქების გადაწყვეტილებას?
წლის დასაწყისში ეროვნულმა ბანკმა კონტრციკლური ბუფერის ნეიტრალური (საბაზისო) განაკვეთის 1%-მდე გაზრდის გადაწყვეტილება მიიღო. იმისთვის, სექტორმა შეუფერხებლად შეძლოს მოთხოვნის დაცვა და ახლა ზემდეტად არ გამკაცრდეს საკრედიტო პირობები, ფინანსური სტაბილურობის კომიტეტის გადაწყვეტილებით, ბანკებს მიეცათ მოქნილობა ბუფერი ეტაპობრივად, 4 წლის მანძილზე დააგროვონ.
ფინანსური სტაბილურობის ხელშესაწყობად ეროვნულმა ბანკმა 2023 წელს სისტემური ბანკებისთვის დაშვებული ვალდებულებებისა და კაპიტალის ინსტრუმენტების მინიმალური მოთხოვნა (MREL) დააწესა. აღნიშნული რეგულაციის მიზანია ბანკების მიერ წინასწარ ბალანსის იმგვარი სტრუქტურის შექმნა, რომელიც სტრესულ სიტუაციაში რეკაპიტალიზაციის გზით ბანკის მდგრადობას შეუწყობს ხელს.
იმის გათვალისწინებით, რომ 2022 წელს დაფიქსირებული არაუზრუნველყოფილი სამომხმარებლო სესხების ჭარბი ზრდის ტემპი გასულ წელს მნიშვნელოვნად შემცირდა, ხოლო ინფლაციის რისკები შერბილებულია, სებ-მა ამ სესხების მაქსიმალური ვადიანობა დაპირებისამებრ, კვლავ 4 წლამდე გაზარდა. ვაკვირდებით დინამიკას, და მომავალში ეს ინსტრუმენტი შესაძლოა, ისევ გამოვიყენოთ.
ეროვნული ბანკი კვლავაც აქტიურად აგრძელებს მუშაობას დოლარიზაციის მაღალი დონით გამოწვეული რისკების შესარბილებლად. ამ მიზნით, ეროვნულმა ბანკმა 2023 წელს არაჰეჯირებული უცხოური ვალუტის სესხზე ლიმიტი 300,000 ლარამდე გაიზარდა, ხოლო ჰეჯირებული მსესხებლებისთვის დაუშვა შესაბამის უცხოურ ვალუტაში დაკრედიტება თანხის მიუხედავად.
დამატებით, მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტმა უცხოური ვალუტის მოკლევადიან ვალდებულებებზე სარეზერვო ნორმის ზედა ზღვარი 25 პროცენტიდან 20 პროცენტამდე შეამცირა. აღნიშნული ცვლილებით ადგილობრივ ბაზარს მიეწოდება დამატებითი ლიკვიდობა უცხოურ ვალუტაში, რაც ფინანსურ სექტორზე გლობალურად გამკაცრებული ფინანსური პირობების გავლენას გარკვეულწილად შეამსუბუქებს.
ზოგადად, ცენტრალური ბანკის პოლიტიკა ბიზნეს და საკრედიტო ციკლების შესაბამისად ფორმირდება. ვაკვირდებით ფინანსური სისტემის დინამიკას და გამოწვევების საპასუხოდ ინსტრუმენტების გამოყენებას მომავალშიც გავაგრძელებთ, თანმიმდევრულად, სექტორის ჩართულობითა და გონივრული ვადების განსაზღვრით.
- როგორ ფიქრობთ, გაგრძელდება თუ არა 2024 წელს საერთაშორისოს სავალუტო ფონდთან დროებით შეჩერებული პროგრამა?
იმის გათვალისწინებით, რომ სსფ-ის პროგრამის ფარგლებში განხორციელებული პროექტები ქვეყნის მაკროეკონომიკურ სტაბილურობასა და გრძელვადიანი სტაბილურ ეკონომიკურ ზრდას უზრუნველყოფს, ფონდის მიერ მხარდაჭერილი პროგრამა საქართველოსათვის მნიშვნელოვანია. პროგრამა დახმარებას გვიწევს ქვეყნის სუვერენული რეიტინგის მიმართულებითაც, რაც თავის მხრივ, ინვესტორებისთვის დადებითი გზავნილია. ფონდის პროგრამა ინვესტორებისთვის იმის ნიშანიცაა, რომ ქვეყანა მდგრადია ეკონომიკური შოკების მიმართ. შესაბამისად, საერთაშორისო ინვესტორების მიერ სავალუტო ფონდის მხარდაჭერილი პროგრამის განხორციელება ადგილობრივი ეკონომიკური გარემოს მდგრადობის შეფასებისთვის გამოიყენება. შესაბამისად, ჩვენთვის მნიშვნელოვანი და პრიორიტეტულია პროგრამის განახლება.
ჩვენ აქტიურად ვმუშაობთ საერთაშორისო სავალუტო ფონდის წარმომადგენლებთან ერთად, რათა პროგრამა რაც შეიძლება მალე განახლდეს. ამ ეტაპზე ფონდის მისიის ტექნიკურ ჯგუფთან ერთად მიმდინარეობს მუშაობა, რომ არსებული პრობლემები აღმოიფხვრას და იმედი გვაქვს, რომ სსფ 2024 წელსვე განაახლებს შეჩერებულ პროგრამას.
- რას მოუტანს საქართველოს SEPA - ში (ერთიანი ევრო გადახდების სივრცეში) გაწევრიანება?
SEPA პროექტის მიზანია, ევროპის მასშტაბით, ევროს ელექტრონული გადახდების ჰარმონიზაცია და გადახდების ერთიანი და სტანდარტიზებული სისტემის შექმნა. ის აუქმებს ტექნიკურ, სამართლებრივ და საბაზრო ბარიერებს მონაწილე ქვეყნებს შორის და მომხმარებლებსა და ბიზნესს საშუალებას აძლევს ევროში ელექტრონული გადახდები განახორციელონ ერთი და იმავე ძირითადი პირობებით და ერთსა და იმავე უფლებებისა და პასუხისმგებლობების შესაბამისად, მიუხედავად იმისა, თუ რომელ წევრ ქვეყანაში იმყოფებიან ისინი.
საქართველოს SEPA-ში გაწევრიანება სარგებლის მომტანი რამდენიმე მიმართულებით იქნება: საერთაშორისო არენაზე მნიშვნელოვნად გაიზრდება საქართველოს საფინანსო სექტორის სანდოობა, გაიოლდება ევროპის ეკონომიკურ სივრცესთან სავაჭრო ურთიერთობები, საქართველოს მოქალაქეები გამარტივებული და იაფი მომსახურებით ისარგებლებენ, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, მათ შორის, ევროკავშირის ქვეყნებიდან ფულადი გზავნილების მზარდი ტენდენციის გათვალისწინებით.
- საქართველო, როგორც ფინტექ ინდუსტრიის ჰაბი - რა ნაბიჯებს დგამს სებ-ი ციფრული ტექნოლოგიების (ციფრული ბანკი ბანკის მოდელი, ღია ბანკინგი, ციფრული ლარი, და ა.შ.) განვითარების მიზნით და რა შედეგს უნდა ველოდოთ მისგან?
ჩვენ გვაქვს გაცხადებული ამბიცია, რომ საქართველო გახდეს ფინანსური, ელექტრონული სერვისების იგივე ფინტექის ჰაბი რეგიონისთვის. ისეთი პროექტები, როგორებიცაა ციფრული ბანკის ლიცენზირების ჩარჩო, ციფრული ლარი, ღია ბანკინგი/ფინანსები იმის კარგი მაგალითია, თუ როგორ ვახორციელებთ ჩვენი სტრატეგიული მიდგომის დანერგვას პრაქტიკაში.
მომავალი ერთი წლის მანძილზე იგეგმება ღია ბანკინგიდან ღია ფინანსებისკენ გადასვლისთვის პირველი ნაბიჯების გადადგმა. რაც გულისხმობს ღია ბანკინგისთვის ახალი სერვისების დამატებას უფრო მეტი ინფორმაციის გაზიარებას და შესაბამისად ახალი, მომხმარებელზე მორგებული ინოვაციური პროდუქტებისა და სერვისების გაჩენას ბაზარზე.
გარდა სერვისების გამრავალფეროვნებისა, საქართველოს ეროვნული ბანკის მიზანია ასევე ღია ფინანსებზე გადასვლის გზაზე მეტი ისეთი ინსტიტუტის ჩართვა, რომელიც შეძლებს ინფორმაციის გაზიარებას, მაგალითად: სადაზღვევო ორგანიზაციები, სალიზინგო კომპანიები, საინვესტიციო ფირმები და ა.შ.
სებ-ი ასევე აქტიურად მუშაობს ციფრული ბანკის მოდელის განვითარებაზე, რაც მიზანს ისახავს ინოვაციური ბიზნეს მოდელების განვითარებას, ფინანსური პროდუქტების მრავალფეროვნებას, ახალი ტექნოლოგიური მოთამაშეების შემოსვლას და კონკურენციის გაზრდას საფინანსო სექტორში.
ბოლო 2 წლის მანძილზე საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა გასცა ციფრული ბანკის სამი ლიცენზია. თითოეულ მათგანს განსხვავებული ხედვები აქვს თავიანთ ბიზნეს მოდელებთან მიმართებით და იმედი გვაქვს, რომ მალე შეძლებენ ბაზარზე თავიანთი ნიშის დამკვიდრებას, კონკურენციის ზრდას და საინტერესო პროდუქტების შეთავაზებას მომხმარებლებისთვის.
2024 წლის პირველ ნახევარში საქართველოს ეროვნული ბანკი დაიწყებს ციფრული ლარის საპილოტე პროექტს შერჩეულ ტექნოლოგიურ პარტნიორთან ერთად. საპილოტე პროექტის ფარგლებში მოხდება ისეთი ინოვაციური ტექნოლოგიური მახასიათებლების გამოცდა როგორებიცაა გონიერი კონტრაქტები, ტოკენიზაცია, პროგრამირებადი ფული და ა.შ. ამას გარდა საპილოტე პროექტი შესაძლებელს გახდის საჯარო და კერძო სექტორში ბლოკჩეინ ტექნოლოგიის დანერგვას.
ციფრულ ლარს გააჩნია პოტენციალი მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს ქვეყნის არსებულ მონეტარულ პოლიტიკასა და საგადახდო სისტემაზე, ხელი შეუწყოს ფინანსური ტექნოლოგიების განვითარებას და ახალი ინოვაციური ფინანსური პროდუქტების და სერვისების გაჩენას.
- დიდი მადლობა ქალბატონო ნათია და კვლავაც წარმატებებს გისურვებთ.
- მადლობა, თქვენც ასევე.
ესაუბრა ჟურნალის მთავარი რედაქტორი
ლოიდ ქარჩავა